ترمیم فلزی یا آمالگام (Amalgam) چیست؟
آمالگام یکی از مواد رایج در دندانپزشکی است که برای ترمیم دندان‌ها به کار می‌رود. این ماده به ویژه در پر کردن حفره‌های دندانی که ناشی از پوسیدگی هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. آمالگام به دلیل دوام و ماندگاری بالا و همچنین قابلیت استفاده در شرایط مختلف، یکی از محبوب‌ترین مواد ترمیمی در دندانپزشکی است.
ترکیب آمالگام
آمالگام یک آلیاژ است که عمدتاً از جیوه (حدود ۵۰ درصد) و سایر فلزات مانند نقره، قلع و مس تشکیل شده است. ترکیب دقیق این آلیاژ می‌تواند بسته به نوع کاربرد و خواص مطلوب متفاوت باشد. نقره به آمالگام استحکام و دوام می‌بخشد، در حالی که قلع باعث سهولت در کار کردن با این ماده می‌شود و مس مقاومت آن را در برابر خوردگی افزایش می‌دهد.
انواع آمالگام
آمالگام‌ها را می‌توان به دو دسته کلی تقسیم کرد:
آمالگام‌های با محتوای کم مس (Low-Copper Amalgam)
ترکیب: این نوع آمالگام‌ها حاوی ۴ تا ۶ درصد مس و درصد بیشتری نقره و قلع هستند.
ویژگی‌ها: این آمالگام‌ها به دلیل داشتن محتوای کم مس، مقاومت کمتری در برابر خوردگی دارند و بیشتر مستعد زنگ‌زدگی هستند. همچنین، این نوع آمالگام‌ها بیشتر مستعد ترک‌خوردگی و فرسایش می‌باشند.
استفاده: امروزه کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند به دلیل خواص کمتر مطلوب.
آمالگام‌های با محتوای زیاد مس (High-Copper Amalgam)
ترکیب: این نوع آمالگام‌ها حاوی ۱۳ تا ۳۰ درصد مس هستند که باعث افزایش مقاومت به خوردگی و استحکام می‌شود. نقره و قلع نیز در ترکیب آن‌ها موجود است.
ویژگی‌ها: دارای دوام بیشتر، مقاومت بالاتر در برابر خوردگی و کاهش تشکیل فاز گاما-۲ که باعث تضعیف آمالگام می‌شود.
استفاده: بیشتر در دندانپزشکی مدرن استفاده می‌شوند به دلیل مزایای بیشتر نسبت به آمالگام‌های با محتوای کم مس.
مزایای ترمیم آمالگام
-
دوام و ماندگاری بالا: آمالگام بسیار مقاوم است و می‌تواند سال‌ها بدون تغییر شکل یا فرسایش در دندان باقی بماند.
-
مقاومت در برابر سایش: این ماده به خوبی در برابر سایش و فشارهای ناشی از جویدن مقاومت می‌کند.
-
سهولت در استفاده: آمالگام به راحتی قابل کار است و سریع سفت می‌شود، بنابراین زمان کمتری برای تکمیل ترمیم نیاز است.
-
هزینه کمتر: در مقایسه با سایر مواد ترمیمی مانند کامپوزیت‌های رزینی، آمالگام ارزان‌تر است.
معایب ترمیم آمالگام
-
ظاهر غیر جذاب: آمالگام دارای رنگ فلزی است که ممکن است در دهان دیده شود و زیبایی دندان‌ها را کاهش دهد.
-
حساسیت به دما: برخی از افراد ممکن است پس از قرار دادن آمالگام دچار حساسیت به دماهای گرم و سرد شوند.
-
نگرانی‌های بهداشتی: به دلیل وجود جیوه در ترکیب آمالگام، برخی از افراد و کارشناسان نگرانی‌هایی درباره تاثیرات احتمالی این ماده بر سلامتی دارند. اگرچه تحقیقات متعدد نشان داده‌اند که آمالگام ایمن است، اما این نگرانی‌ها همچنان وجود دارد.
مراتب انجام ترمیم آمالگام
برای قرار دادن آمالگام در دندان، مراحل زیر انجام می‌شود:
-
تخلیه حفره پوسیده:
دندانپزشک ابتدا بخش‌های پوسیده دندان را تخلیه می‌کند. -
آماده‌سازی حفره: حفره‌ای که در دندان ایجاد شده، به شکلی آماده می‌شود که آمالگام به خوبی در آن جا بگیرد.
-
مخلوط کردن آمالگام: آمالگام به صورت تازه و در محل مخلوط می‌شود تا آماده استفاده باشد.
-
قرار دادن آمالگام: ماده آمالگام در حفره دندان قرار داده می‌شود و با ابزارهای خاصی فشرده می‌شود تا تمامی حفره را پر کند.
-
تراش و شکل‌دهی نهایی: پس از قرار گرفتن آمالگام، دندانپزشک آن را به شکل مناسب تراش می‌دهد تا با بقیه دندان‌ها هماهنگ باشد.
عمر و ماندگاری آمالگام
آمالگام به دلیل مقاومت و دوام بالا، می‌تواند بین 10 تا 15 سال و گاهی بیشتر در دهان باقی بماند. این مدت زمان بسته به عوامل مختلفی مانند میزان فشار وارد شده بر دندان، عادات بهداشتی فرد و تکنیک‌های استفاده شده توسط دندانپزشک ممکن است متفاوت باشد. در برخی موارد، ترمیم‌های آمالگام حتی ممکن است بیش از 20 سال نیز دوام بیاورند.
جایگزین‌های آمالگام
در سال‌های اخیر، به دلیل افزایش نگرانی‌ها درباره ظاهر و ایمنی آمالگام، استفاده از مواد جایگزین مانند کامپوزیت‌های رزینی، سرامیک‌ها و آلیاژهای طلا افزایش یافته است. این مواد دارای مزایای خاص خود هستند، از جمله زیبایی بیشتر و عدم وجود جیوه، اما ممکن است هزینه بالاتری داشته باشند و در برخی موارد نیاز به تکنیک‌های پیچیده‌تری برای استفاده داشته باشند.
نتیجه‌گیری
آمالگام یکی از مواد ترمیمی پرکاربرد در دندانپزشکی است که به دلیل دوام، مقاومت و هزینه کمتر محبوبیت دارد. با این حال، نگرانی‌های مربوط به زیبایی و ایمنی این ماده باعث شده است که تحقیقات و توسعه مواد جایگزین همچنان ادامه یابد. تصمیم‌گیری درباره استفاده از آمالگام یا مواد جایگزین باید با توجه به نیازها و شرایط خاص هر بیمار و نظر دندانپزشک انجام شود.
پرسش های متداول، آمالگام
آیا آمالگام برای سلامتی مضر است؟
تحقیقات گسترده نشان داده‌اند که آمالگام دندانی ایمن است و میزان جیوه آزاد شده از آن کمتر از حد مجاز تعیین شده توسط سازمان‌های بهداشتی است. با این حال، برخی افراد و کارشناسان همچنان نگرانی‌هایی در این باره دارند.
آمالگام چقدر دوام دارد؟
آمالگام معمولاً بین 10 تا 15 سال دوام دارد، اما در برخی موارد می‌تواند بیش از 20 سال نیز در دهان باقی بماند.
آیا جایگزین‌های آمالگام بهتر هستند؟
جایگزین‌های آمالگام مانند کامپوزیت‌های رزینی و سرامیک‌ها دارای مزایای زیبایی و عدم وجود جیوه هستند، اما ممکن است هزینه بیشتری داشته باشند و در برخی موارد نیاز به تکنیک‌های پیچیده‌تری داشته باشند.
چرا برخی دندانپزشکان هنوز از آمالگام استفاده می‌کنند؟
آمالگام به دلیل دوام و مقاومت بالا، سهولت در استفاده و هزینه کمتر همچنان محبوب است. دندانپزشکان از آن در مواردی که نیاز به ترمیم‌های مقاوم و بادوام است استفاده می‌کنند.
سوالات و نظرات ارزشمندتان را با ما به اشتراک بگذارید.