روکش دندان چیست؟
روکش دندان یا crown دندانی عبارت از یک پوش فلزی یا سرامیکی و یا ترکیبی از هر دوی آنهاست که معمولا بر روی دندانها جهت محافظت، زیبایی و بهبو عملکرد در جویدن و صحبت کردن گذاشته میشود.
دندان ها درطول دوران زندگی شاهد تغییرات زیادی از جمله پوسیدکی، شکستگی و تغییر رنگ می شود وباید برای دوباره احیا کردن زیبایی، عملکرد و حفظ آن یک سری درمان های را انجام دهیم و روکش یا پوش دندان استفاده نماییم.
دندان ها بیشتر به علت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، غذا و نوشیدنی های نامناسب و بعضا به علت ارثی بودن، ضربه وارد شده به دندان باعث پوسیدگی و یا تغییر رنگ می شود. و برای از بین بردن این بیماری اولا باید بهداشت دهان و دندان را رعایت نموده و رژیم غذایی مناسب داشته باشیم و بعدا از مواد ترمیمی و روکش ها استفاده کنیم.
پوسیدگی های که باعث تخریب دندان ها می شود رفته رفته باعث از بین رفتن کلی دندان ها می شود. بناء باید از پیشرفت پوسیگی جلوگیری نماییم .
طوریکه ابتدا بوسیله مواد ترمیمی پوسیدگی را برداشته و در صورتیکه پوسیدگی به حد وسیع بود که توسط مواد ترمیمی قابل احیا نبود، باید از روکش ها استفاده نماییم.
بعضی اوقات دندان ها در اثر ضربه یا تروما سبب تخریب یا شکستگی می شود . اگر این تخریب وسیع نباشد توسط مواد ترمیمی قابل ترمیم است اما در صورتیکه این شکستگی به حد زیاد باشد و نتوانیم توسط مواد ترمیمی احیا نماییم از روکش ها استفاده می کنیم.
روکش ها را معمولا از آلیاژ ها درست می کند و دارای جنس های متفاوت بوده که باید با محیط دهان سازگاری داشته و زیبایی را احیا نماید.
همچنین روکش ها باید ضد زنگ بوده و برای بدن سمی نباشد
روکش ها بسته به محل دندان ها معمولا فلزی و فلزی سرامیکی و کاملا سرامیکی می باشد که روکش های فلزی معمولا در دندان های عقبی و روکش های فلزی-سرامیکی و فول سرامیکی در دندان های جلویی قابل استفاده می باشد.
کاربردها
در موارد زیر استفاده میشود:
1. دندان‌هایی که پوسیدگی شدید داشته و مستعد به شکستن می باشد
2. دندان‌هایی که در اثر ضربه یا تروما شکسته و قادر به حفظ ریشه ها نمی باشد
3. دندان های عصب کشی شده و یا دندان های که تغییر رنگ پیدا کرده است
4. ترمیم کاسپ های جونده دندان
5. اتصال پل دندانی
انواع روکش های دندانی
روکش ها انواع مختلف داشته و بیماران در هنگام انجام پروسه درمانی انتخاب های زیادی دارد که انتخاب روکش بستگی به عوامل زیر دارد:
• نیاز درمانی
• نیاز به زیبایی
• طرح لبخند
• هزینه درمان
بعد از بررسی عوامل فوق توسط دندانپزشک و بیمار می توان از روکش های زیر استفاده نمود.
روکش تمام فلز
این روکش به غیر از ایراد رنگ فلز بودنش، مزایای بسیاری دارد که سبب می شود برای دندان های آسیاب بسیار مناسب باشند. روکش تمام فلز ساخته شده از آلیاژهایی چون طلا یا پلاتینیوم یا آلیاژهای فلزات اصلی مانند کبالت- کروم یا نیکل- کروم است. همین موضوع باعث مقاوم بودن آن در برابر شکستن، جویدن و گاز زدن مواد به نسبت سخت می باشد.
اما در عصر حاضر استفاده از این روکش ها تقریبا از بین رفته است زیرا از نظر زیبایی ، ظاهر بد را به مریض جلوه می داد
استفاده از این روکش ها فقط در دندان های خلفی و نواحی که دید نداشته باشد کارایی دارد. اما با بوجود آمدن روکش های pfm دیگر از این روکش ها استفاده نمی شود.
مزایا
• استحکام بالا و کاهش احتمال شکستن
• باعث سایدگی دندان های مقابل نمی شود
• در صورت استفاده از فلزات گرانبها قبلیت شکل پذیری خوب داشته و ظاهر زیبا به دندان می دهد
• دندان نیاز به تراش کمتری دارد
معایب
• با توجه به رنگ فلزی بودن آن مناسب ترمیم دندان های جلویی نمی باشد
• حساسیت به مقابل بعضی فلزات
روکش دندان تمام سرامیک (All-Ceramic)
این نوع روکش ها از پرسلن (چینی) خالص ساخته می شود ودر ترکیب آن هیچ فلزی استفاده نمی شود، از همین لحاظ دارای شفافیت خوبی بوده و نور را انعکاس می دهد
این روکش برای افراد که خواهان درمان دندان های جلویی و انجام اعمال زیبایی می باشد، بهترین گزینه است. ولی نسبت به روکش های دیگر استحام کمتری داشته و در صورت استفاده در دندان های خلفی باعث شکستن آنها می شود.
مزایایی روکش های تمام سرامیک
• شفاف و زیبا بوده و از جنس پرسلن خالص ساخته شده است
• در مقابل حرارت حساس نمی باشد
• استفاده در افراد حساس به روکش های تمام فلزی
معایب روکش های تمام سرامیک
• دارای دوام و استحکام کمتر نسبت روکش های دیگر
• در صورت عدم محافظت سبب ترک یا شکستگی می شود
• در صورت شکستگی باید کاملا تبدیل شود
روکش دندان فلزی-سرامیکی (Metal-Ceramic)
روکش های که در آن پرسلن ذوب شده به عنوان روکش برای ترمیم های فلزی استفاده می شود، این روکش ها بنا بر شفافیت و زیبایی سرامیک و دوام و استحکام فلز باهم ترکیب شده و بهترین نوع روکش را به ارمغان می آورد و می توانیم از آن در تمام نواحی استفاده کنیم .
روکش های سرامیکی - فلزی: همچنین به نام های زیر یاد می شود:
• Porcelain fused to metal (pfm)
• Porcelain bonded to metal (pbm)
• Porcelain to metal (ptm)
• Ceramic metal
مزایایی روکش های فلزی - سرامیکی
• دارای ظاهر زیبا تر نسبت به روکش تمام فلزی می باشد
• دارای دوام و استحکام بهتری نسبت به روکش های تمام سرامیکی می باشد
• در صورت خوب درست کردن دارای تناسب خوبی با دندان تراش خورده می باشد
معایب روکش فلزی - سرامیکی
• باعث سایدگی دندان های مقابل می شود
• احتمال شکستن و جدا پرسلن از فلز
• تراش بیشتر نسبت به دیگر روکش ها
• شفافیت و انعکاس نور
• بدست آوردن زیبایی خوب در این روکش ها دشوار است
• پرسلن می تواند از حالت شفاف خارج شده و کدر گردد
• حجم بیشتری از فلز برای ایجاد استحکام لازم است
روکش های تمام رزین
روکش های ساخته شده از رزین کامپوزیت که معمولا در نواحی زیبایی و دندان های قدامی (جلویی) کاربرد دارد.
اما استفاده از این روکش ها بنا بر استحکام و دوام کم آن محدود می باشد و در صورت استفاده به مرور زمان فرسوده شده و از بین می رود، و نسبت به سایر روکش ها کمتر عمر می کند.
این نوع از روکش ها به طور کامل از جنس کامپوزیت رزین ساخته می شوند و به همین دلیل هزینه آن ها نسبت به روکش های دیگر همرنگ دندان کمتر است و اما باید گفت که این روکش ها از استحکام کمتری نیز برخوردارند و مستعد فرسایش بیشتری هم هستند
روکش زیرکونیوم
این روکش شباهت زیادی به روکش های فلزی سرامیکی دارد، ولی در این روکش ها بجای استفاده از فلز از زرکونیم استفاده شده است .
زرکونیم به این روکش استحکام، زیبایی و دوام خوبی بخشیده که حتی نسبت به روکش های فلزی – سرامیکی بهتر می باشد. و بالاترین سازگاری را با بدن در بین روکش ها دارد.
روکش زرکونیوم از پودر زرکونیوم که در ترکیب خود دی اکسید زرکونیوم دارد ساخته شده است، این روکش ها به حرارت حساس نبوده و مقداری اندکی از حرارت را از خود عبور می دهد. و یکی از خصوصیات خوب دیگر این روکش ها عدم ایجاد سایدگی دندان های مقابل می باشد.
استفاده از روکش های زرکونیم پیشرفت خوبی را در عرصه دندانپزشکی به وجود آورده است که قبل از زرکونیوم افراد در استفاده از روکش ها با یک سری محدودیت های از قبیل؛ عدم استحکام، عدم زیبایی مورد نیاز و عدم سازگاری بدن مواجه می شدند. اما با پدید آمدن روکش های زرکونیومی تمایم این محدودیت ها برطرف شد.
از روکش های زرکونیومی علاوه بر دندان های قدامی در دندان های خلفی نیز می توانیم استفاده نماییم. این روکش ها به لحاظ استحکام بالا، زیبایی مورد نظر، و سازگاری خوب با بدن بهترین انتخاب می باشد.
مزایایی روکش زیرکونیوم
• عدم ایجاد حساسیت
• بیشترین استحکام
• کاملا شفاف
• بهترین سازگاری با بدن
• عدم ایجاد سیاهی
• عدم وجود فلز در ترکیب آن
• دارای طول عمری بالای می باشد
• رعایت بهداشت در آن آسان است
• باعث سایدگی دندان مقابل نمی شود
معایب روکش های زر کونیوم
• سختی بالای آن که احتمال آسیب به دندان مقابل می باشد
• پوسیدگی های ثانویه
• هزینه بالای آن
لمینیت ونیر
لامینیت ونیر قطعات نازکی از جنس سرامیک شبیه مینا ی دندان است که به طرز ماهرانه ای در لابراتوارهای دندانپزشکی برای هرفرد ساخته می شود.
لیمنت دندانی به منظور ازبین بردن لکه های زرد تا قهوه ای، شکستگی های تاج دندان و ایجاد لبخند زیبا استفاده می شود.
لمینت به دو نوع لمینت سرامیکی و لمینت کامپوزیتی می باشد.
لمینت سرامیکی
در لمینت سرامیکی دندانپزشک تراش خیلی کمی را از سمت فشیال دندان ها انجام داده و سپس از دندان های تراش خورده قالب گرفته و به لابراتواز ارسال می کند، لابراتوار با دقت و مهارت هر چه بهتر پوش لمینتی را درست نموده و توسط دندانپزشک به دندان های بیمار قرار می دهد.
لمینت های سرامیکی به علت کار های لابراتواری دارای هزینه بیشتری می باشد و معمولا طول درمان دو یا سه هفته را دربر می گیرد.
لمینت کامپوزیتی
در لیمنت کامپوزیتی نیاز به تراش کمتری نسبت به لیمنت سرامیکی دارد و حتی در بعضی موارد اصلا نیاز به تراش ندارد
در این روش با استفاده از ایچ و باند و قرار دادن ماده ترمیمی کامپوزیت در معرض نور روکش های براق و زیبا را به بیمار جلوه می دهد. این روش لیمنت نسبت لمینت سرامیکی هزینه کمتری نیاز دارد.
در هر دو نوع لمینت معمولا 8 الی 10 دندان لیمنت می شود
مزایایی لمینت ها
• از ساختار دندان های ضعیف حفاظت می کند
• پیشگیری از ترک های دندانی
• در ترمیم های پس از درمان عصب کشی
• ازبین بردن شکستگی های دندانی
• بازگرداندن عمل جویدن و صحبت کردن
• جلوگیری از سایش
• از بین بردن تغیر رنگ دندانی
• منظم کردن دندان ها
• باعث اصلاح بد شکلی دندان می شود
• اصلاح دیاستم دندانی
• کم تهاجمی بودن
معایب لیمنت ها
• در صورت استفاده در تحت لثه باعث عفونت می شود
• حساسیت به گرما وسرما
• پوسیدگی های ثانویه
• تغیر بات دندانی
• جدا شدن لیمنت
• هزینه بالاتر نسبت به سایر درمان ها
• عدم تطابق با رنگ دندان
لومینیرز
این روکش ها عبارت از لمینت های خیلی نازک از جنس پرسلن بوده که در ترکیبات آن فلدسپار وجود داشته و به آن استحکام ویژه ای می بخشد. این روکش ها طوری طراحی شده که زیبایی خوبی به دندان داده و تا حد زیاد طبیعی به نظر می رسد.
روکش های جدیدی که شباهت زیادی به لمینت ونیر ها داشته اما دارای ویژگی های بیشتری نسبت به لمینت ونیر می باشد.
روکش لومینیرز توسط شرکت آمریکایی بنام Dent Mat تولید می شود. این شرکت فورمول ساخت این روکش را بنام خود ثبت کرده و اجازه استفاده به هیچ لابراتوار را در دنیا نمی دهد. فقط سه لابراتوار در کشور های ایتالیا، لبنان و کالیفرنیا اجازه استفاده از فورمول این روکش را دارد
در این روکش ها نیاز به مداخله در دندان بیماز وجود ندارد که بدون تراش و آسیب نرساندن به مینای دندان دندان روکش می شود ، در این روکش ها دندانپزشک لایه نازکی از پرسلن را در سطح خارجی دندان ها متصل نموده و باعث زیبایی ظاهر بیمار می شود.
در این روش دندانپزشک بدون تزریق مواد بی حسی درمان را انجام می دهد و در افراد که به مواد بی حسی حساسیت دارد بهترین روش درمانی می باشد. در این روش روکش توسط فناوری های پیشرفته ی شکل داده می شود تا زیبایی خاصی را نزد شخص به ارمغان بیاورد.
در این روش درمانی به علت نازک بودن روکش نیاز به بی حسی و تراش وجود نداشته و مریض را از شر درد های ماده بی حسی یا تراش راحت می کند و به دندانپزشک کمک می کند که پروسه درمانی را زودتر انجام دهد.
دندان های که به علت نقص های مانند خورده گی لبه دندان ها، نا مرتبی دندان ها ، تغییر رنگ و .... دچار تغییرات در ساختار دندانی خود شده اند توسط لومینیرز به خوبی این نقص ها را اصلاح می کند و اعتماد به نفس بیمار را دوباره باز می گرداند.
لومینیرز و لمینت هر دو برای درمان نقص های دندانی استفاده می شود. اما در طرح و استفاده این روکش ها تفاوت های وجود دارد. که بصورت زیر می باشد.
در روکش لمینت دندان تراش داده می شود و با برداشتن قسمتی از مینای دندان نازک شده و احتمال حساس شدن در مقابل سردی و گرمی را دارد و بعضا باعث ناراحتی در بیمار می شود.
اما در روکش های لومینیرز دندان تراش داده نشده و مینا بصورت دست نخورده و سالم باقی می ماند و بیمار شاهد هیچ گونه حساسیتی در مقابل سردی و گرمی را ندارد و برای بیمار اطمینان خاطر را می دهد.
از لحاظ ضخامت و نحوه نصب متفاوت بوده زیرا لومینیرز نازک تر از لمینت بوده و نیاز به تراش ندارد. و از لحاظ هزینه لومینیرز گران تر از لمینت می باشد.
اما هر دوی این روکش ها اهداف مشابه زیر را دنبال می کند
• دندان نامنظم را بهبود می بخشد
• سفیدی دندان ها و لبخند زیبا را به بیمار هدیه می دهد
• از بین بردن دیاستم دندانی
• استحکام و دوام نسبی دارد
• از لحاظ شکل ظاهری هر دو مشابه می باشد
مزایایی لومینیرز
• استحکام بالا
• نیاز به تراش نداشته و در بعضی موارد حداقل تراش را لازم دارد
• طبیعی بودن رنگ آن با دندان
• قدرت باند خوب به دندان
• غیر قابل تغییر می باشد
• دوام بالا و تا حدود 15 الی 20 سال
• ضخامت بسیار کم
• نیاز به روکش موقت ندارد
معایب لومینیرز
• افزایش یافتن قطر دندان و شکایت بیمار
• در دندان های نا منظم استفاده نمی شود. اول باید درمان ارتودنسی را انجام دهد
آیا پروسه درمان روکش لومینیرز درد دارد ؟
استفاده از روکش های لومینرزی هیچ گونه دردی ندارد زیرا در این روش مواد بی حسی استفاده نشده و دندان به علت تراش نخوردن حساس نمی شود. یک از ویژه گی های این روش آسیب نرساندن به مینا و دیگر قسمت های دندان در حین انجام پروسه درمان می باشد.
عوارض روکش های لومینرز
• حساسیت های دندانی
• عدم تطابق رنگ با سایر دندان ها
• آسیب به روکش و جدا شدن روکش
