بیماری های دهان و دندان
چگونه با مراقبت از دهان و دندان، از بیماری‌ها پیشگیری کنیم؟
بیماری‌های دهان و دندان یکی از شایع‌ترین مشکلات بهداشتی هستند که می‌توانند تأثیرات جدی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشند. از پوسیدگی دندان گرفته تا بیماری‌های لثه، این مشکلات می‌توانند باعث درد، عفونت و حتی از دست دادن دندان‌ها شوند. با توجه به ارتباط مستقیم سلامت دهان و دندان با سلامت کلی بدن، آگاهی از علل، علائم و راه‌های پیشگیری و درمان این بیماری‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این مقاله، به بررسی انواع بیماری‌های دهان و دندان و روش‌های مؤثر برای حفظ و بهبود سلامت دهان و دندان می‌پردازیم.
تعریف پوسیدگی دندان
پس از خوردن غذا و در صورت عدم رعایت بهداشت دهان و دندان، لایه‌ای میکروبی بر روی سطوح دندان‌ها تشکیل می‌شود. این میکروب‌ها مواد قندی را به اسید تبدیل می‌کنند که مینای دندان را به مرور زمان حل کرده و باعث ایجاد پوسیدگی می‌شود.
عوامل پوسیدگی
-
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان اگر پس از مصرف مواد غذایی سطح دندان‌ها تمیز نشود، میکروب‌های داخل دهان به همراه خرده‌های مواد غذایی و مواد قندی، لایه‌ای به نام پلاک میکروبی تشکیل می‌دهند. این پلاک با آب شسته نمی‌شود و باید با نخ دندان و مسواک از بین برود.
-
مصرف نامناسب مواد قندی مصرف مواد قندی باید به وعده‌های اصلی غذایی محدود شود. خوردن مواد قندی بین وعده‌های غذایی باعث افزایش خطر پوسیدگی دندان‌ها می‌شود.
-
مقاومت شخص و دندان کمبود مقاومت دندان و فرد می‌تواند به علت‌های ارثی، مادرزادی یا اکتسابی باشد.
محل‌های شایع پوسیدگی
-
شیارهای سطح جونده در سنین اولیه رویش دندان‌های آسیای دائمی، به دلیل تجمع مواد غذایی در بین شیارهای عمیق، احتمال پوسیدگی زیاد است.
-
سطوح بین دندانی به علت عدم دسترسی مسواک به این مناطق و عدم استفاده از نخ دندان، تجمع مواد غذایی و در نهایت احتمال پوسیدگی در این سطوح بالاست.
-
طوق دندان میکروب‌ها در ناحیه طوق دندان تجمع می‌یابند و اگر این ناحیه به‌درستی تمیز نشود، پوسیدگی و بیماری‌های لثه ایجاد می‌شود.
علائم پوسیدگی دندان
- تغییر رنگ مینای دندان به قهوه‌ای یا سیاه
- سوراخ شدن دندان
- بوی بد دهان
- حساسیت یا درد دندان هنگام خوردن غذا یا نوشیدنی‌های سرد، گرم، ترش یا شیرین
- حساسیت یا درد دندان هنگام فشار دندان‌ها روی هم یا هنگام غذا خوردن
- گیر کردن مواد غذایی بین دندان‌ها یا پاره شدن نخ دندان
مراحل پیشرفت پوسیدگی
-
شروع پوسیدگی: از مینای دندان با تغییر رنگ همراه است.
-
پیشرفت پوسیدگی: به لایه زیرین (داخل عاج) می‌رسد و دندان به سرما، گرما و شیرینی حساس می‌شود.
-
پوسیدگی شدید: به مغز دندان می‌رسد و دردهای شدید شبانه و عفونت ریشه ایجاد می‌کند.
نحوه برخورد با بیماران مبتلا به درد دندانی
- دادن قرص مسکن به بیمار جهت تسکین درد
- توصیه به شستن دهان بعد از هر وعده غذایی
- ارجاع بیمار به مرکز بهداشتی درمانی
لثه و بیماری‌های آن
تعریف لثه سالم
لثه سالم دارای رنگ صورتی، قوام سفت و محکم، و شکل طبیعی مطابق با دندان‌ها است. عدم رعایت بهداشت می‌تواند منجر به بیماری‌های لثه و استخوان فک شود که باعث لق شدن و افتادن دندان‌ها می‌شود.
علت بیماری لثه
عدم پاکسازی پلاک میکروبی از سطح دندان‌ها باعث تشکیل جرم دندانی می‌شود که تنها با مراجعه به دندانپزشک قابل رفع است.
بوی بد دهان
بوی بد دهان می‌تواند ناشی از عوامل داخل دهانی مانند پلاک میکروبی، جرم دندانی، دندان‌های پوسیده یا بیماری‌های سیستمیک باشد. بررسی و رفع این عوامل و آموزش بهداشت دهان به بیمار توصیه می‌شود.
آسیب دیدگی فک
شکستگی فک
شکستگی فک با درد شدید، تورم و ناتوانی در باز و بسته کردن دهان همراه است. در صورت در رفتگی فک، بیمار باید به مرکز بهداشتی درمانی ارجاع داده شود.
تأثیر متقابل بیماری‌های دهان و دندان و بیماری‌های سیستمیک
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان می‌تواند به مشکلات جدی‌تر مانند بیماری‌های قلبی-عروقی، دیابت، سکته مغزی و قلبی و حتی تولد نوزادان نارس منجر شود. این مشکلات نیاز به توجه و مراقبت ویژه دارند.
پرسش‌های متداول
چگونه می‌توان از پوسیدگی دندان پیشگیری کرد؟
رعایت بهداشت دهان و دندان، استفاده منظم از مسواک و نخ دندان، و کاهش مصرف مواد قندی از جمله راه‌های پیشگیری از پوسیدگی دندان هستند.
چه زمانی باید به دندانپزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده علائم پوسیدگی مانند تغییر رنگ دندان، درد یا حساسیت هنگام خوردن غذا و نوشیدنی، باید به دندانپزشک مراجعه کرد.
آیا مصرف دخانیات می‌تواند باعث پوسیدگی دندان شود؟
بله، مصرف دخانیات می‌تواند به تشکیل جرم دندان و پیشرفت بیماری‌های لثه و پوسیدگی دندان منجر شود.
آیا پوسیدگی دندان قابل درمان است؟
بله، پوسیدگی دندان در مراحل اولیه با ترمیم دندان و رعایت بهداشت دهان قابل درمان است.
چرا دندان‌ها پس از مصرف مواد قندی پوسیده می‌شوند؟
مواد قندی توسط میکروب‌های پلاک میکروبی به اسید تبدیل می‌شوند که این اسید مینای دندان را حل کرده و باعث پوسیدگی می‌شود.
منابع
کتاب‌های دندانپزشکی معتبر
مقالات علمی منتشر شده در ژورنال‌های دندانپزشکی
راهنمایی‌های انجمن دندانپزشکی ایران
سوالات و نظرات ارزشمندتان را با ما به اشتراک بگذارید.